آموزش پاسکال

 

آرايه ها :
آرايه ها به عناصري اتلاق ميشود كه با يك نام تعدادي محل از حافظه را كنترل كند براي تشخيص محلها از انديس استفاده ميشود
انواع آرايه ها :
1- آرايه هاي يك بعدي
2- عناصر دو بعدي
3- آرايه هاي سه بعدي

 

تعريف آرايه ها :

var
نوع of ]انديس پايان..انديس شروع : array [ نام آرايه
نوع متغير آرايه : متغير آرايه
خواندن آرايه

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه نمرات 100 دانش آموز را از ورودي دريافت و در يك آرايه بريزد.

Var
A:array[1..100] of real;
Begin
For i:=1 to 100 do
Readln(a[i ]);

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه نمرات 100 دانش آموز را از ورودي دريافت و 50 تاي اول را چاپ كند سپس تعداد نمرات 20 را مشخص كند.

 

Var
A:array[1..100] of real;
Begin
For I;=1 to 100 do
Writeln('enter no(',I,')');
Readln(a[ i]);
For i:=1 to 50 do
Writeln(a [ i]);
S:=0;
For i:=1 to 100 do
If i:=1 to 100 do
If a[ i]=20 then
S:=s+1;
Writeln(s);
End.

 

پيدا كردن max,min

 

عنصر اول =min
حلقه براي گردش در آرايه
Min < عنصر فعلي if
عنصر فعلي min :=
Write(min);

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه با دريافت نمرات 100 دانش آموز بالاترين و پايين ترين نمره را در بين اين 100 نفر پيدا كند.

 

Var
A:array[1..100] of real;
I:integer;
Begin
For i:=1 to 100 do
Readln(a[ i ] );
Min:=a[1];
Max:=a[1];
For i:=2 to 100 do
Begin
If a[1]< min then
Min:=a[ i];
If a[ i]>max then
Max := a[i ];
End;
Writeln('max is :',max,'min is :',min);
End.

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه با دريافت 100 اسم به ما بگويد تعداد تكرار اسم ali چند بار است وآيا اسم hassan بيشتر ذكر شده يا اسم reza ؟

 

Var
A:array [1..100] of string;
Begin
For i:=1 to 100 do
Readln(a[ i ]);
Ali:=0;
Reza:=0;
Hassan:=0;
For i:=1 to 100 do
Begin
If a[ i]='ali' then
Ali:=ali+1;
If a[ i]='reza' then
Reza:=reza+1;
If a[ i]='hassan' then
Hassan:=hassan+1;
Endd
Writeln(ali is :',ali);
If reza>hassan then
Writeln('reza')
Else
Writeln('hassan');
End.

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه با دريافت نام و نمره 100 دانش آموز تنبل ترين فرد كلاس را مشخص كند.

 

Var
Name:array[1..100] of string;
No:array[1..100] of real;
Begin
For i:=1 to 100 do
Begin
Readln(name[ i]);
Readln(no[ i]);
End;
Min:=no[1];
Namemin:=name[1];
For i:=2 to 100 do begin
If no[ i]
Begin
Min:=no[ i];
Namemin:=name[ i];
Writeln(namemin);
End.

 

آرايه هاي دو بعدي:
وقتي از آرايه دوبعدي استفاده ميكنيم بايد از دو حقه for استفاده كنيم.
مثال : برنامه اي بنويسيد كه نمرات 4 كلاس كه هر يك 20 دانش آموز دارد را از ورودي دريافت وتنبل ترين فرد را در اين 4 كلاس مشخص كند.

 

Var
A:array[1..20,1..4] of real;
Begin
For i:=1 to 4 do
Begin
For j:=1 to 20 do
Readln(a[j, i]);
End;
Min:=a[1,1];
For i:=1 to 4 do
For j:=1 to 20 do
If a[j,i]< min then
Min:=a[j,i];
Writeln(min);
End.

 

مثال : در يك آرايه 100*20دوهزار كاراكتر نگهداري ميشود برنامه اي بنويسيد كه تعداد تكرار حرف A را با a مقايسه كند و همچنين به ما بگويد آيا كاراكتر z در اين ماتريس وجود دارد ؟

 

Var
A:array[1..20,1..100] of character;
Bool:Boolean;
B,b1:integer;
Begin
For i:=1 to 100 do
For j:=1 to 20 do
If a[I,j]='A' then
B:=b+1;
If a[I,j]='a' then
B1:=b1+1;
If a[I,j]='z' then
Bool:=true;
End;
If b>b1 then writeln('A>a');
If bIf b=b1 then writeln('A=a');
If true then writeln('''z''exist');
End.

 

تكليف : ميخواهيم نام و نمره تعدادي دانش آموز يك كلاس را از ورودي دريافت كنيم و مشخص كنيم كه تنبل ترين و زرنگ ترين فرد كلاس كيست.چند نفر نمره زير 10 گرفتند؟نام كساني كه نمره آنها در بازه 17 تا 15 مي باشد ب همراه نمره آنها چاپ شود آخرين نفر نامش end است حداكثر تعداد دانش آموزان 100 نفر است.

 

Var

 

a:array [1..100] of string ;
b:array[1..100] of real;
begin
i:=1;
read(a[ i]);
while a[ i]<>'end' do begin
readln(b[ i]);
i:=i+1;
readln(a[ i]);
end;
j:=i-1;
min:=a[1];
max:=a[1];
for i:= 2 to j do
begin
if b[ i] >max then
begin
max:=b[ i];
name:a[ i];
end;
end
writeln(name);
count:=0;
for i:=1 to j do
if b[i ]<=10 then
count:=count+1;
writeln(count);
for i:=1 to j do
if (b[ i]<17) and (b[ i]>15) then
write(b[ i],a[ i]);
end.

 

تكليف : برنامه اي بنويسيد كه حاصل اين عبارت را حساب كند.

i/i!=1/1!+2/2!+3/3!+4/4!+5/5!
N!= 1*2*3*4*…*n
Begin
Sum:=0;
For n:=1 to 5 do
Begin
For m:=1 to n do
F:=f*m;
Sum:=sum+n/f;
End;
Writeln(sum);
End.

 

تكليف : برنامه اي بنويسيد كه نمرات 80 دانش آموز را كه در چهار كلاس دسته بنده شده اند را از ورودي دريافت كند سپس به سوالات زير جواب دهد.
1- معدل هر يك از كلاسها
2- نمره تنبل ترين و زرنگترين شخص در هر كلاس به طور جداگانه

 

Var
A:array [1..4,1..20] of real;
Begin
For i:=1 to 4 do
For j:=1 to 20 do
Begin
Writeln('please enter nomreh');
Readln(a[I,j]);
End;
For i:=1 to 4 do
Begin
Sum:=0 ;
For j:=1 to 20 do
Begin
Sum:=a[I,j]+sum;
End;
Writeln(sum/20,'average of this class');
End;
For i:=1 to 4 do
Begin
Max :=a[1,1];
Min:=a[1,1];
For j:=2 to 20 do
Begin
If a[I,j]>max then
Max :=a[I,j];
End;
Writeln(I,min,max);
End;
End.

 

- String :

String آرايه اي از كاراكترهاست .اغلب لازم است كاراكترهايي در رشته موجود درج شوندو يا كاراكترهايي به جاي بخشي از رشته نوشته شوند , زيررشته اي در رشته جستجو گردد و يا دو رشته با هم الحاق شوند.
رشته تهي : طول رشته ثابت نيست و با داداه هايي كه در آن ذخيره شده است مشخص مي گردد.كاراكترهايي كه در رشته قرار مي گيرد از حداكثر طولي كه براي آن تعيين ميشود بيشتر نخواهد بود. اگر name رشته كاراكتري باشد دستور زير name را به رشته تهي تبديل ميكند:

Name:='';

تبديل رشته به اعداد :
در پاسكال زير برنامه هايي وجود دارند كه به آساني ميتوانند رشته ها را پردازش كنند. زيربرنامه val رشته عددي را گرفته به مقدار عددي تبديل ميكند.
رشته عددي رشته اي است كه حاوي كاراترهاي '0' تا '9' و نقطه مميز باشد مثل '12.5' و'13.5' زيربرنامه val به صورت زير به كار ميرود.

Val (st,number,error)

St رشته اي است كه بايد به عدد تبديل شود و number متغيري است كه رشته تبديل شده به عدد در آن قرار ميگيرد. چنانچه در رشته st كاراكتر نا معتبري (كاراكترهاي غير از( '0' تا '9' و'.' ) , محل وجود آن كاراكتر در پارامتر error قرار ميگيرد. اگر error برابر با صفر باشد معنايش اينست كه كاراكتر نا معتبري وجود ندارد. اگر number از نوع صحيح باشد st به مقدار صحيح و اگر number از نوع اعشاري باشد st به مقدار اعشاري تبديل ميشود .
مثال زير را در نظر بگيريد:

 

Var st :string;
Num,e:integer;
St:='352';
Val (st,num,e);

مقدار 352 در متغير num ومقدار صفر در متغير e قرار ميگيرد اكنون دستورات زير را در نظر بگيريد :

 

St:='35#'2;
Val (st,num,e);

با اجراي دستور val به دليل وجود كاراكتر' # ' كه كاراكتر نامعتبري در اعداد است عدد 2 در متغير e قرار ميگيرد و معنايش اينست كه كاراكتر شماره 2 ( شماره گذاري از صفر شروع ميشود) نامعتبر است و عمل تبديل صورت نميگيرد و مقدار num تعريف نشده است.

تبديل عدد به رشته :
براي تبديل مقدار عددي به رشته عددي از زيربرنامهstr استفادهميشود و به صورت زير به كار ميرود:
Str (number : format,numstring)
با اين دستور مقداري كه در number قرار دارد به رشته اي به طول format تبديل ميشود و در رشته numstring قرار ميگيرد . دستورات زير را در نظر بگيريد:

 

Var x:integer;
St:string;
X=352;
Str(x:5,st);

با اجراي اين دستور مقدار 352 به رشته '352' تبديل شده در st قرار ميگيرد

دستورات زير را در نظر بگيريد:

 

Var y1,y2:real;
St1,st2 : string;
Y1:=352.768
Y2:=476.395
Str(y1:7:2,st1);
Str(y2:3:1,st2);

با اجراي دستور str اول مقدار 352.768 به رشته '352.768' تبديل ميشود و در st1 قرار ميگيرد و با اجراي دستورstr دوم مقدار 476.395 به رشته '476.395'تبديل ميشود و در st2 قرار ميگيرد.
جدا كردن زيررشته اي از رشته:
زيررشته بخشي از رشته است و براي جدا كردن زيررشته از رشته از تابع copy استفاده ميشودتابع copy به صورت زير به كار ميرود.

 

Copy (source,index,size)
S:='I am learning pascal ';
S1:=copy(s,15,6);

دستور copy باعث ميگردد تا با شروع از محل 15 تعداد 6 كاراكتر از رشته s استخراج شود و در s1 قرار گيرد. بنابراين محتويات رشته s1 برابر است با 'pascal'.
الحاق رشته ها :
منظور از الحاق رشته ها اتصال رشته ها به يكديگر است به عنوان مثال اگرs1:='ab' و s2:='cde' الحاق دو رشته (s1,s2) به صورت 'abcde' خواهد بود براي الحاق رشته ها از تابع concat استفاده ميشود:
(اسامي رشته ها)concat
دستورات زير را در نظر بگيريد:

 

S1:='pascal';
S2:='is a ;
S3:='language';
S4:=concat(s1,s2,s3);

با اجراي اين دستور s3 به انتهاي s2 متصل ميشود و رشته نتيجه به انتهاي s1 متصل ميگردد و در نتيجه رشته s4 عبارت است از'pascal is a language': . اگر طول رشته حاصل بيش از 255 باشد بقيه كاراكترها حذف ميشوند.
جستجوي رشته اي در رشته ديگر:
براي اين كار از تابع pos استفاده ميشود كاربرذ اين تابع به صورت زير است:
Pos(s1,s2)
S1 رشته اي است كه بايد در s2 وجود داشته باشد محل اولين وقوع آن برگردانده ميشود و گر نه مقدار صفر برگردانده ميشود دستورات زير را در نظر بگيريد:

 

S1:='learning'
S2:='I am learning pascal';
S3:='english'
X:=pos(s1,s2)
y:=pos(s3,s2)

چون رشته s1 در s2 وجود دارد دستور pos اول مقدار 6 را در x قرار ميدهد و معنايش اين است كه رشته 'learning' در محل 6 رشته s2 وجود ندارد مقدار صفر در y قرار ميگيرد.
محاسبه طول رشته :
براي محاسبه طول رشته از تابع length به صورت زير استفاده ميشود:
(رشته)length
دستورات زير را در نظر بگيريد:

 

S1:='xymn'
X:=length(s1)

چون طول رشته s1 برابر 4 است مقدار x برابر 4 خواهد بود.
حذف و درج زيررشته:
زير رشته اي را ميتوان از رشته اي حذف كرد و يا زيررشته اي را ميتوان در رشته اي درج كرد براي حذف زير رشته از زيربرنامه ها به صورت زير به كار ميروند:

 

Delete(source,index,size)
Insert(pattern,destination,index)

در زيربرنامه delete زيررشته اي به طول size با شروع از محل index از رشته source حذف ميشود و در زيربرنامه insert زيررشته pattern با شروع از محل index در رشته destination درج ميشوددستورات زير را در نظر بگيريد:

 

S1:=pas***cal
Delete(s1,4,3)
S2:='paal';
S3:='sc';
Insert(s3,s2,);

دستور delete باعث ميشود تا با شروع از محل 4 رشته s1 حذف شده و رشته s1 به pascalتبديل شود دستور insert موجب ميشود تا رشته s3 در s2 درج شود و در نتيجه رشته s2 به 'pascal' تبديل شود.
مثال : برنامه اي بنويسيد كه يك اسم را از ورودي دريافت و آنرا بر عكس چاپ كند

 

Readln(name);
For i:=length(name) downto 1 do
Write (name[ i])

مثال : برنامه اي بنويسيد كه كه يك نام را از ورودي دريافت و به ما بگويد كه آيا اين نام با حرف a شروع ميشود يا خير؟

 

Readln(name);
If name[1]='a' then
Writeln('ok')
Else
Writeln('not ok');

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه يك نام را از ورودي دريافت و حروف آنرا يك در ميان چاپ كند.

 

Readln(name);
For i:=1 to length(name) do
If I mod 2 = 0 then
Writeln(name[ i]);
روش ديگر:''
For i:=1 to int(length(name)/2) do
Writeln(name[ i*2]);

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه يك رشته را از ورودي دريافت و متقارن بودن آنرا چك كند.
1 2 3 4 5 5 4 3 2 1

 

var
N:string;
Begin
Readln(n);
For i:=1 to int(length(n)/2) do
Begin
If n[i ] <> n[length(n) -i+1] then
K:=0;
End;
If k=1 then
Writeln ('ok')
Else
Writeln('no');
End.

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه تعداد حروف a موجود در يك رشته ورودي را بشمارد.

 

Var st:string;
Begin
Readln(st);
C:=0;
For i:=1 to length(st) do
If st[ i]='a' then ?if st[ i] in ['a','A'] then
C:=c+1;
Writeln(c)

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه تعداد اسامي alireza موجود در رشته را بشمارد.

 

Begin
Readln(st);
C:=0;
While pos('alireza',st) <> 0 do
Begin
C:=c+1;
J:=pos('alireza',st);
Delete(st,pos('ali',st),3);
End;
Write ( c );
End.

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه دو رشته را از ورودي دريافت و بعد از كاراكترمساوي كه در رشته اول وجود دارد رشته دوم را چاپ كند.

 

Readln(st,st1);
J:=pos('=',st);
Writeln(copy ((st,1 j) , st1, copy (st,j+1,100));

 

تكليف : برنامه اي بنويسيد كه با دريافت سه حرف و قرار دادن آنها در يك آرايه سه تايي كليه تركيبات ممكن را كه سه حرف تركيباتشان به هم نخورد چاپ كند.
W a x
A x w
W a x

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه يك رشته را از ورودي دريافت و كليه كلمات موجود در آن را بشمارد.

 

Readln(st);
S:=0;
St:=st+' '
While pos(' ',st) <> 0 do
Begin
S;=s+1;
Delete(st,1,pos(' ',st));
While st[1]=' 'do
Delet (st,1,1);
End;
End.

 

تكليف : برنامه اي بنويسيد كه 100 رسته را از ورودي دريافت و در يك آرايه به طول 100 از نوع string بريزيد و به سؤالات زير جواب دهد.
1- تعداد كل كلمات
1- تعداد كل حروف
2- تعداد حروف صدا دار

 

ذخيره اطلاعات :
Log file : فايلي است كه تمام تغييرات مربوط به يك محيط را ثبت ميكند
فايلها :
1- متني text
2- ركوردي typed
3-بدون نوع
4-untyped

 

معرفي فايلهاي متني :
Var

Text : نام فايل

نسبت دادن فايل :
; ('نام خارجي ,'نام فايل ) assign
مثال :

 

Assign(f,'c:\a1.dat.ddd');

 

باز كردن جهت خواندن
;( نام فايل)reset
باز كردن جهت نوشتن
; ( نام فايل)rewrite
) ___,نام فايل)readln
) ___,نام فايل)writeln
) نام فايل)close
تا close انجام نشود data ذخيره نميشود .
نكته بسيار مهم : در هر يك از مسائلي كه در مورد فايلها مطرح ميشود مي بايستي به نحوي از يكي از تكنيكهاي نگهداري اطلاعات در حافظه اصلي استفاده نمود اين تكنيكها ممكن است استفاده از متغيرها و آرايه ها و ماتريسها و ودرختهاو...استفاده نمود ولي تنها با دو عمل خواندن و نوشتن به روي فايل كار انجام ميشود
Update : ميخوانيم ولي دوباره ميريزيم سر جاش
Append : بهش يك چيزي اضافه ميكنيم
نكته : عمل rewrite باعث ميگردد چنانچه فايل وجود نداشته باشد ايجاد و چنانچه وجود دارد اطلاعاتش به طور كامل پاك شود.

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه100 اسم را از ورودي دريافت و آنها را در يك فايل به نام a1.dat))بنويسد.

 

Var
F:text;a:string;
Begin
Assign(f,'a1.dat');
Rewrite(f);
For i:=1 to 100 do
Readln(a);
Writeln(f,a);
End;
Close(f);
End.

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه فايل a1.dat را خوانده و به ما بگويد چند بار اسم ali تكرار شده است؟

 

Var
A:text;
B:string;
Begin
Assign(a,'a1.dat');
Reset(a);
Sum:=0;
For i:=1 to 00 do
Begin
Readln(a,b);
If b='ali' then
Sum:=sum+1;
End;
Close(a,b);
End;

 

مثال : برنامه اي بنويسيد كه تعدادي اسم را كه آخرين آنها end است از ورودي دريافت و در يك فايل به نام aa.dat بريزد آنگاه فايل را بسته و قسمتهاي زير را به طور جداگانه انجام دهد.
1- تعداد حسنها بيستر است يا علي ها
2- چند اسم وجود دارد كه با حرف z شروع ميشود.

 

Var
f:text;
Name:string;
Begin
Assign(f,'aa.dat');
Rewrite(f);
Readln(name);
While name<> 'end' do
Begin
Writeln(f,name);
Readln(name);
End;
Close(f);
H:=1;
A:=1;
Z:=1;
Reset(f);
While not eof (f) do
Begin
Readln(f,name);
If name='ali' then
A:=a+1;
If name ='hassan' then
H:=h+1;
End;
Close(a);
If h>a then writeln('h>a');
If h If h=a then writeln('h=a');
End;
Close(f);
Reset(f);
While not eof (f) do
Begin
Readln(f,name);
If name[ i]='z' then
Z;=z+1;
End;
Close(f);
Writeln('sum of z is :'z);
End.

 

تكليف : برنامه اي بنويسيد كه تعدادي نام را از ورودي دريافت و در يك فايل بريزد سپس فايل تشكيل شده را باز كرده و از روي اين فايل دو فايل ديگر تشكيل دهيد كه در يكي از آنها اسامي كه بين a تا z قرار گرفته اند ريخته و در فايل دوم كليه اسامي كه از v تا z هستند را بريزد.

 

Program test;
Var
Name : string;
F,f1,f2:text;
Begin
Assign(f,'a.dat');
Rewrite(f);
Writeln('enter a name ');
Readln(name);
While length(name)>0 do
Begin
Writeln(f,name);
Writeln('enter a name');
Readln(name);
End;
Close(f);
Reset(f);
Assign(f1,'a1.dat');
Assign(f2,'a2.dat');
Rewrite(f1);
Rewrite(f2);
While not eof (f) do
begin
Readln(f,name);
Case name[1] of
'a'..'u':writeln(f1,name);
'v'..'z':writeln(f2,name);
end;
end;
close(f2);
close(f1);
close(f);
end.

 

 

تكليف : برنامه اي بنويسيد كه نام دو فايل را از ورودي دريافت و از اطلاعات داخل اين دو فايل فايل سومي تشكيل دهد كه حاصل تركيب دو فايل قبل باشد.

 

var
h,f,g:text;
a:string;
begin

 

writeln('enter first filename') ;
readln(a);
assign(h,a);
writeln('enter second filename') ;
readln(a);
assign(f,a);
reset(h);
reset(f);
assign(g,'out.dat');
rewrite(g);
while not eof(h) do
begin
readln(h,a);
writeln(g,a);
end;
while not eof(f) do
begin
readln(f,a);
writeln(g,a);
end;
close(f);
close(h);
close(g);
End.